Okul Yönetimi ve Öğretmenlerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Engelli çocukların içinde bulundukları durumu toplumsal,yasal, ekonomik ve psikolojik yönden ele aldığımızda bu öğrencilerimizin eğitimden ayrı düşünülemeyeceği görülecektir. Özel eğitim çalışmaları bugüne kadar özel eğitim okullarında, normal okullarda düzenlenmiş özel eğitim sınıflarında ve kaynaştırma eğitim programıyla devam etmektedir.Özel Eğitim gerektiren bireylerin yetersizliği olmayan akranları ile eğitim öğretimlerini sürdürme esasına dayanan Kaynaştırma Uygulamaları 06.06.1997 tarih ve 23011 sayılı resmi gazetede yayınlanan 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yeni bir yapıya kavuşmuştur .Engelli  bireylerin gerekli özel eğitim  hizmetlerini yeterli biçimde alabilmeleri, bireylerin yerleştirildikleri  en az kısıtlayıcı eğitim ortamının uygunluğuna ve kaynaştırmanın başarısına bağlıdır. Ancak okullarda uygulanan kaynaştırma programının belirlenen  seviyede olmadığı görülmektedir. Bu nedenle kaynaştırmanın başarılı olarak uygulanabilmesi için bazı koşulların ve unsurların gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu unsur ve koşullar;

1)    Okul Yönetimi
2)    Rehber Öğretmenler
3)    Öğretmenler
4)    Normal Öğrenciler
5)    Kaynaştırma öğrencileri
6)    Aileler
7)    Fiziksel ortam

 Okul Yönetimi

    Kaynaştırmanın başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için en önemli unsurlardan biri okul yönetimidir. Okul yönetiminin kaynaştırmanın gereğine ve önemine inanması, kaynaştırmanın uygulaması içinde yer alan her bir unsurun işini kolaylaştırır. Diğer bir deyişle, gerek  öğretmenlerin, gerek normal öğrencilerin, gerekse diğer personelin kaynaştırma öğrencilerine yönelik tutumunun olumlu olma olasılığı artırır. Ayrıca, okul yönetiminin özel eğitim personeliyle olan işbirlikçi tutumu, diğer öğretmenlere ve okul personeline model olacak ve onları olumlu yönde etkileyecektir.
   
      Okul yönetiminin dikkat etmesi gereken hususlar:

•   Okul yönetiminin kaynaştırma uygulamasının önemine ve  gereğine inanmalıdır.
•   Okul yönetimi kaynaştırma uygulamaları ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı( BEP) hakkında yeterli bilgiye sahip olmalıdır.
•   Okul yönetimi BEP geliştirme birimi ve Kaynaştırma ekibi oluşturmalıdır.
•   Öğretmenlerin kaynaştırma uygulamaları ve BEP hakkında bilgilendirmek için gerekli olan çalışmaları yapmalıdır.
•   Sınıflara verilecek kaynaştırma öğrencilerini eşit olarak dağıtmalıdır.
•   Okulun fiziki ortamını kaynaştırma öğrencisisin özür durumuna göre  uygun olarak düzenlemelidir.
•   Gerekli  araç-gerecin sağlanmasında ve okul içinde bir özel eğitim öğretmeninin görevlendirilmesini sağlamalıdır.
•   Okul içinde öğretmenleri birbirlerine yardım etmeleri için teşvik etmeli, birbirine yardımcı olanları ve işbirliği içinde çalışanları belirli şekillerde ödüllendirmelidir.

Rehber Öğretmenler

          Kaynaştırma uygulamalarının başarıya ulaşmasında okul rehber öğretmenine de  önemli görev ve sorumluluk düşmektedir. Okul rehber öğretmeni okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler, aileler ve Rehberlik Araştırma Merkezi  arasında bir köprü olmalıdır. Okul rehber öğretmeninin kaynaştırma uygulamalarının başarıya ulaşması için dikkat etmesi ve yapması gereken hususlar şunlardır:

•   Özel eğitim gerektiren bireylerin kendilerini kabul etmelerini sağlamak.
•   Bireysel farklılıklarını anlamalarına yardımcı olmak.
•   Gerçekçi olmayan tutumlarını değiştirmelerine yardımcı olmak.
•   Temel problem çözme stratejilerini geliştirmelerine yardımcı olmak.
•   Ders dışı etkinliklere katılımı özendirme çalışmalarını etkili bir şekilde yürütmek.
•   Okul yönetimini,Öğretmenleri ve aileleri  özür grupları, kaynaştırma ve Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı ( BEP )hakkında bilgilendirmek.
•   BEP hazırlama komisyonunda aktif görev almak ve görüşlerini bildirmek.
•   Kaynaştırma uygulamaları ve BEP ‘in yürütülüş aşamasında aksayan konularda görüşlerini bildirerek önlem alınmasını sağlamak.
•   Okul yönetimi, öğretmenler, öğrenciler ve aileler arasında koordinasyonu sağlamak.
•   Kaynaştırma öğrencilerinin gelişimini izlemek.

Öğretmenler

     Kaynaştırmanın başarıya ulaşmasındaki en önemli etmenlerden biri özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma ortamındaki eğitimini sağlayan  sınıf öğretmeninin özellikleridir ( Thomas ve Smith 1985 ) kaynaştırma sınıf öğretmeni olacak öğretmenlerin sınıflarında kaynaştırma yapmaya istekli ve özürlü öğrenciyi kabul edici bir tutum içinde olmaları gerekmektedir. Öğretmen bazı özelliklere sahipse, kaynaştırma uygulamalarının başarıyla yürütebilmesi için önemli unsur tamamlanmış sayılabilmektedir.

Kaynaştırma uygulamalarında öğretmenlerin dikkat etmesi gereken hususlar:

•   Değerlendirme ve program geliştirme çalışmalarında ekip içinde yer almalılar.
•   Özürlü çocuk normal sınıfta da olsa , özel eğitim sınıfında da olsa özürlü çocuğun yararlanabileceği şekilde öneriler geliştirmeli ve uygulanmasını sağlamalı.
•   özürlü çocukların ailelerine danışmanlık yapmamalı ve onlarla etkileşim içinde olmalı.
•   Özürlü çocuklar için Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı hazırlamalı.
•   Özürlü çocuklarda dahil olmak üzere sınıftaki tüm çocuklar için eşit eğitsel fırsatlar yaratmalı.



         Sınıf öğretmeninin yukarıda belirtilen hususlara dikkat etmesi, sınıf içinde uygulanacak kaynaştırma programının da başarısına büyük katkı sağlayacaktır. Ayrıca bu konuda yapılan bir araştırma da kaynaştırma öğrencisi bulunan sınıf öğretmeninin özel eğitim öğretmeni ile birlikte çalışabilmek için dikkat etmesi gereken  özelliklere değinmektedir. Bu özellikler;

•   Özel eğitim ve kaynaştırma öğrencisi bulunan sınıf öğretmenlerinin bir arada çalışmak için hazır olmaları:
•   Öğrenciler için plan yapmada ve öğrencilerle çalışmada, öğrencilerin ailelerini ve diğer uzmanları dahil etmeye açık olmaları
•   Sosyal ve kişisel gelişimin öğretilebileceğinin ve bunların akademik başarı kadar önemli olduğunun farkında olmaları


Kaynaştırmanın Başarıyla Uygulanabilmesi İçin Öğretmenlerle  Gerçekleştirilebilecek Etkinlikler

    Kaynaştırmanın başarıyla uygulanabilmesi, kaynaştırma uygulaması başlamadan önce ve başladıktan sonra yapılacak etkinliklere bağlıdır. Kaynaştırma başlamadan     önce öğretmenlerin okullarında kaynaştırma yapılacak olduğunu bilmeleri gereklidir. Bu nedenle okul idaresi öğretmenleri kaynaştırma uygulamalarına hazırlamak için okulda aşağıdaki etkinliklere yer vermelidir:

1 ) Öğretmenlerle düzenli toplantılar yapmalı.
2 ) Öğretmenlere yalnız olmadıklarını belirtmeliler
3 ) Öğretmenlerin kaynaştırma uygulamasının en önemli öğesi olduklarını belirtmeliler.
4 ) Özür türleri ve özellikleri konusunda öğretmenlere bilgi vermemeliler.
5 ) Davranış ve sınıf kontrolü konusunda öğretmenlere bilgi vermeliler.


  Kaynaştırma  öncesinde ve sırasında öğretmenlere özür türleri konusunda bilgi vermek, öğretmenlerin kaynaştırma  öğrencilerini daha kolay anlamalarını ve kabullenmelerini sağlayabilir. Ayrıca, düzenli olarak gerçekleştirilecek olan toplantılarla öğretmenlere kaynaştırmanın başarıyla uygulanabilmesi için kendilerine gereksinim olduğu ve diğer öğretmenlerin de kaynaştırma öğretmenlerinin sorunlarına benzer sorunlar yaşadığı anlatılmalıdır. Öğretmenlere sorunları olduğunda rehber öğretmenlerin ya da okulda görevlendirilecek olan özel eğitim öğretmeninin yardımcı olabileceği konusunda rahatlatıcı bilgi verilmeli ve öğretmenlerin deneyimlerini birbirleriyle paylaşmaları sağlanmalıdır. Öğretmenlere düzenlenecek toplantılarda konuşulabilecek konularla ilgili Allan ve Sproul şöyle bir sıralama yapmışlardır:

1 ) Kaynaştırmayla ilgili düşünceniz nedir?
2 ) Kaynaştırma işinizi nasıl etkiliyor
3 ) Kaynaştırmada ne tür sorunlar yaşıyorsunuz
4 ) Kaynaştırmanın güzel yanları neler?
5 ) Kaynaştırmanın başarılı olabilmesi için sizce neler gerekli?
6 ) Ne tür destek hizmetlere gereksiniminiz var?                                              7 ) Kaynaştırmanın normal sınıftaki öğrencilere ne gibi yaraları olur?


Normal Öğrenciler

    Başarılı bir kaynaştırma uygulamasının olabilmesi için gerekli bir başka unsur sınıftaki özürlü olmayan öğrencilerdir. Kaynaştırma uygulamasına ilişkin en güzel ve belki de en ilginç sonuç, özürlü olmayan öğrencilerin özürlü öğrencileri çok güzel kabullenmiş olmalarıdır.Kaynaştırmanın hedeflerinden birinin de özürlü öğrencilere özürlü olmayan akranlarıyla etkileşim kurma ve özürlü olmayan akranları tarafından sosyal kabul görme fırsatı vermek olduğu düşünülecek olursa,  bu amacın gerçekleştirilebilmesi için sınıf öğretmeninin sınıftaki özürlü olmayan öğrencileri, sınıflarına bir kaynaştırma öğrencisinin katılacağı fikrine hazırlaması gerekmektedir.
 
      Özel gereksinimli olmayan çocuklar kaynaştırmanın başarılı olmasında önemli bir araçtır. Çünkü öğrenciler okulda öğrendiklerinin tümünü yalnızca öğretmen- öğrenci etkileşiminden öğrenmezler. Çocukların öğrendiklerinin önemli bir bölümü öğrenci-öğrenci etkileşimi yoluyla gerçekleşmektedir.